این عقیده که: ایرانی‌ها جزء باهوش‌ترین آدمای دنیان» یا حتی: ایرانی‌ها باهوش‌ترینن» جزئی از رایج‌ترین باورها در میان عامه مردمه ایرانه. اما آیا واقعا ما ایرانی‌ها باهوش هستیم؟ اصلا چرا فکر می‌کنیم باهوش هستیم؟
من در این مقاله سعی دارم به این قبیل سوالات پاسخی بدم.
آیا ایرانی‌ها باهوش‌ترینند؟
اول باید بدونیم انواع زیادی از هوش وجود داره مثل: هوش هنری، هوش اجتماعی، هوش زبانی، هوش تخیلی-تصوری و… اما وقتی در بستر صحبت‌های روزمرّه از هوش یاد می‌شه بیشتر انگشت اشارش به هوشی که توانایی حل مسئله داره هست تا دیگر انواع هوش، پس معنای عامیانه هوش همون هوش ریاضی» هست. یکی از روش‌ها برای اندازه‌گیری هوش ریاضی، آزمون بهرهٔ هوشی(IQ) هست که بیشترین استفاده رو در بین معیارها داره و معروف‌ترینشون هست. این آزمون یک عدد رو به عنوان بهرهٔ هوشی یا IQ شما برمی‌گردونه اما این عدد چه معنایی داره؟ برای معنا بخشیدن، این عدد رو به چند بازه تقسیم می‌کنن و اسمش رو طبقه‌بندی هوشی می‌ذارن:
| بالاتر از 130 | بسیار برتر |
| بین 120 تا 130 | برتر |
| بین 110 تا 120 | باهوش |
| بین 90 تا 110 | معمولی |
| بین 80 تا 90 | پایین‌تر از میانگین |
| بین 70 تا 80 | کند ذهنی(مرزی) |
| زیر 70 | عقب‌افتادگی |
اما ایرانی‌ها در کجای این نمودار قرار می‌گیرن؟ بذارین خیالتون رو راحت کنم؛ فقط به لطف کشورهای آفریقایی هست که ما ایرانی‌ها جزء کم‌هوش‌ترین ملت‌های دنیا نیستیم! بیایید نگاهی بندازیم به نمودار هوش کشورهای دنیا:
این نمودار نکات جالبی تو خودش داره، هوش وماً باعث پیشرفت نمی‌شه. مثلاً هوش کرهٔ شمالی جزء بالاترین ملت‌هاست و نزدیک به همسایهٔ خودش کرهٔ جنوبی هست. در حقیقت کرهٔ شمالی نهمین کشور باهوش در دنیاست! یا ویتنامی‌ها نسبتاً باهوشن و هوشی در حد اروپایی‌ها دارن اما کشور پیشرفته‌ای رو مالک نیستن. اما ایران چی؟ هوش ایرانی‌ها هم در این نمودار و هم در این‌جا و این‌جا و این‌جا عدد 84 رو نشون می‌ده یعنی در طبقه‌بندی هوش در قسمت پایین‌تر از میانگین» قرار داره و جزء ملت‌های کم‌هوش جهان شناخته می‌شن. ایرانی‌ها در آمارها از میان 109 کشور رتبه 67 رو دارن که به هیچ وجه از نظر هوشی جای‌گاه خوبی نیست. حتی عرب‌های عراق که ایرانی‌ها بهشون توهین می‌کنن و احمق می‌خوننشون در معیار IQ رتبهٔ بیشتری از ما دارن گرچه که در کل عرب‌ها از نظر IQ کمی از ایرانی‌ها پایین‌ترند.
پس چرا ایرانی‌ها فکر می‌کنند باهوش‌ترینند؟
اول باید بدونیم آیا این باور مخصوص تمام ملت‌های جهان هست یا نه. من به شخصه از مردم ملت‌های مختلفی با بهرهٔ هوشی(IQ)های متفاوت این سوال رو کردم. گرچه که اکثر ملت‌ها این باور رو تو خودشون داشتن اما همشون؟ نه!
در ملت‌هایی با هوش متوسط به بالا:هلندی‌ها باور دارن که به صورت خیلی خاصی از باقی جوامع باهوش‌ترن و نابغه به حساب می‌یان. البته باید بدونیم هلندی‌ها هشتمین کشور جهان از نظر هوش ریاضی هستن و همین‌طور فرانسوی‌ها باور دارن که باهوش‌تر از بقیه هستن با این که در ردهٔ بیست‌و‌شش جهان قرار دارن. امّا آمریکایی‌ها این باور رو ندارن و برعکس، خیلی از آمریکایی‌ها فکر می‌کنن که ملتی کم‌هوش و احمق هستن و در فضای مجازی گاهی معروفن به این لقب و همین‌طور روس‌ها خودشون رو یه ملت خنگ» می‌دونن و در طول تاریخ اول خودشون رو خنگ‌های خوش‌شانس» نامیدن و بعد خنگ‌های چرب‌زبان».
در ملت‌هایی با هوش پایین: ایرانی‌ها! ایرانی‌ها با هوشی پایین باور دارن که نخبه هستن و هندی‌ها فکر می‌کنن که هوش خیلی بالایی دارن(در حقیقت باهوش‌ترینن) و براشم دلایلی مثل: ما صفر رو اختراع کردیم، ریاضیمون قوی بود» (مثال‌هایی شبیه به ایرانی‌ها) دارن ولی در واقع در رده هشتادوسوم جهانن. امّا عرب‌ها به نظر نمی‌رسه چنین عقیده‌ای رو داشته باشن، مثلاً یک عرب سعودی به من گفت: نه اصلاً، ولی قطعاً از بهترین غذاهای دنیا رو داریم»، حتی طبق شنیده‌ها از دوستی که رابطهٔ مستقیمی با اعراب داره، اون‌ها نوعی از خود بیگانگی دارن*.
خوب پس ما می‌دونیم که تمام ملت‌ها این تفکر رو ندارن، اما بعضی آره و گاهی به شدت این عقیده درونشون هست، مثلاً هند. یک هندی می‌گفت زمانی که در مدرسه بوده معلشون مدام می‌گفته هندی‌ها باهوش‌ترین نژاد جهان هستن» و این باور اون‌قدر عادی هست که حتی در اخبار(!!!) می‌شه پیداش کرد. زمانی که آزمون IQ اومده بود و هوش هندی‌ها جزء پایین‌ترین هوش‌های جهان شد هندی‌ها اعتراض کردن که این آزمون استاندارد نیست و مشکل داره چون زبان اصلیش انگلیسیه. بعد‌ها اما آزمون بسیار استاندارد IQ ساخته شد که تنها با شکل‌ها کار می‌کرد و هیچ فرقی برای هیچ مردمی در جهان نداشت اما باز هم هوش هندی‌ها بسیار پایین دراومد و باز هم هندی‌ها باور نکردن! در این بین، زمانی که داشتم راجع به خود برتر بینی هوشی جهانی ملت‌ها تحقیق می‌کردم گاهی چشمم به حرفهای شبیه به: اون‌هایی که به نظر، خودشون هوش و آگاهی کمتری دارن، تاکید بیشتری روی باهوش بودن ملتشون می‌کنن» می‌خورد اما هیچ وقت جدیش نگرفتم. تا زمانی که چشمم به این مقالهٔ افتاد که عنوانی ترس‌ناک داشت: هر چقدر احمق‌تر باشید، بیشتر فکر می‌کنید که باهوش هستید»
چرا افراد نادان فکر می‌کنن که باهوش هستند؟
عقل عادلانه‌ترین تقسیم دنیاست؛ چون هر کس فکر می‌کند بسیار به او داده شده. رنه دکارت»
اون مقاله باعث شد من این مسئله رو از دیدگاه جدیدی ببینم. مقاله می‌گفت نه تنها در هوش بلکه در بقیه ویژگی‌ها هم انسان‌ها همین طور هستن، یعنی هر چقدر که ناشی‌تر باشن بیشتر فکر می‌کنن که حرفهای هستن و خوب این خیلی جالبه! نه‌تنها این مقاله بلکه یک دکتر هندی هم در توضیح این که چرا مردمانش در این توهم به سر می‌برن نام یک اثر روان‌شناختی رو نام برد: اثر دانینگ-کروگر». چیزی که در ادامه می‌خوام بگم یک چیز خیلی خلاصه هست. حقیقتش بحث زیادی در این هست که چرا وقتی یکی هوش کمی داره توهم باهوشی زیادی بهش دست می‌ده، این بحث ریزکاری‌های کمی نداره! اما وقتی این اثر رو بهتون بگم تا حدود خوبی متوجهش می‌شین.
این اثر به صورت خلاصه عنوان می‌کنه: اگر کسی ادعایی بسیار بسیار زیاد دربارهٔ چیزی داره، احتمالاً چیزی از اون نمی‌دونه»** یعنی اگر یک فرد اطلاعات بسیار کمی در مورد چیزی داشته باشه به خدای ادعا در اون تبدیل می‌شه و توجه داشته باشید که این اثر یک بیماری نیست که بعضی داشته باشن و بعضی نه! این یک اثر انسانی هست یعنی در همهٔ ما (کم یا زیاد) موجوده. به نمودار این اثر توجه کنین:
این نمودار، نمودار اثر دانینگ-کروگر یا اعتماد به نفس» بر حسب دانش» هست. در مرحله اول کسی هیچ چیزی دربارهٔ چیزی نمی‌دونه یعنی دانشش صفر هست پس هیچ ادعایی نداره. اما تا یک کمی اطلاعات کسب می‌کنه اعتماد به نفسش به سقف می‌رسه و ادعای همه چیز بلدی می‌کنه. تنها کمی اطلاعات بیشتر کافیه تا اعتماد به نفسش خورد بشه، به این مرحله که از عرش به فرش می‌افته مرحله: به خود آمدن» می‌گن، یعنی طرف می‌فهمه که جدا چیزی بارش نیست و فقط توهم دانایی داشته. از اون به بعد شیب نمودار خیلی کند می‌شه و هر چقدر فرد دانشش زیادتر می‌شه کمتر به ادعاش اضافه می‌شه و خیلی طول می‌کشه تا بتونه دربارهٔ اون چیز ادعایی بزرگ کنه.
پ.ن*: البته عرب‌های یک‌پارچه نیستن. مثلاً عرب‌های مصری خودشون رو مادر تمدن‌ها می‌دونن و باهوش‌ترین ملت جهان.
پ.ن**: شبیه اون اصطلاح معروف: هر کی بیشتر می‌دونه، ادعاش کمتره».
کلمات کلیدی: IQ ایرانی‌ها آیا ایرانی‌ها باهوش هستند ایرانی‌ها باهوش نیستند هوش هوش ایرانی هوش کشورهای جهار هوش عرب‌ها و اعراب
درباره این سایت